มาผสมHaworthiaกันเถอะ

***บทความสั้นๆต่อไปนี้ ผมเขียนขึ้นและเคยเผยแพร่ลงในเวปบอร์ดของ mycacti.com เมื่อเดือนเมษายน 2552 ซึ่งผมคิดว่ายังมีประโยชน์สำหรับผู้สนใจที่อาจจะยังไม่เคยได้อ่าน เลย copy paste มาลงในบล๊อกกันซะเลย หวังว่าจะเป็นประโยชน์ไม่มากก็น้อยครับ *****


จะว่าไปแล้วในบ้านเราไม่ค่อยมีใครคิดจะผสมเกสร Haworthiaกันเท่าไหร่ ผมว่าเหตุผลก็เพราะดอกHaworthia เป็นหลอดเล็กๆ ผสมยากไม่เหมือนแคคตัส ถ้าใช้พู่กันปั่นๆจะไม่ติดง่ายๆ อีกทั้งเมื่อติดแล้ว หนึ่งฝักมีเมล็ดน้อยเมื่อเทียบกับแคคตัส และมักมีปัญหาเพาะไม่ขึ้น หรือเมื่อขึ้นแล้วต้นอ่อนมักเน่าตาย ปัญหาเหล่านี้จึงเป็นอุปสรรค์ที่ทำให้มีคนตั้งใจผสมHaworthiaเพื่อเก็บเมล็ดน้อยมากในเมืองไทย และส่วนใหญ่จะรอให้ติดเมล็ดเองเมื่อมีแมลงผสม และเก็บเมล็ดมาเพาะเพื่อลุ้นเอาว่าลูกจะหน้าตาเป็นแบบไหน ดังนั้นจึงไม่สามารถผลิตลูกไม้ที่เราระบุเจาะจงเพื่อพัฒนาสายพันธุ์ได้ และจำนวนลูกไม้มีปริมาณน้อย

ผมได้ลองผิดลองถูกในการผสมไม้สกุลนี้มาหลายปี ได้เคยใช้พู่กัน และขนแปรงทาสี ไปจนถึงการตัดผมตัวเองมาใช้!!แต่ก็ได้พบวิธีที่ง่ายและแน่นอนที่สุดเมื่อได้เข้าไปทำวิจัย ในห้องทดลองของสถาบันวิจัยเกี่ยวกับพันธุกรรมพืช ที่นั่นเขาใช้คีมขนาดเล็กที่ปลายแหลมเฟี้ยวในการผสมดอก Arabidopsis ที่มีขนาดเล็กมาก ต้องผสมใต้กล้องจุลทรรศน์ จึงเกิดความคิดที่ว่า ดอกHaworthiaที่มีลักษณะคล้ายกัน แต่มีขนาดใหญ่กว่า น่าจะง่ายต่อการผสมด้วยการใช้คีมปลายแหลมเช่นกัน

ขอเปิดประเด็นด้วยลูกผสมซีรีส์พาร์คเซียน่า F1 สองตัว ที่ผมทำไว้เมื่อเกือบ 8 ปีที่แล้วสมัยเรียนอยู่ที่UC อาจจะเคยโพสไปแล้วเมื่อหลายปีก่อน เอามาให้ชมอีกครั้ง ซึ่งตอนนี้อยู่ในขั้นตอนผลิต F2 ที่น่าจะสวยงามขึ้นกว่าเดิมอีกมากครับ



H. cv. "Dark Star" (parksiana x pubescens var. livida) F1


H. cv. "Black Magic" (parksiana x emelyae var. major)

สิ่งแรกที่ต้องมีครับ ปากคีบปลายแหลม อาจจะหายากสักหน่อย ลองถามตามร้านเครื่องมือแพทย์ไม่ทราบว่ามีหรือเปล่า ของผมได้มาจากแลปโดยตรง หรือถ้าไม่มีจริงๆ ซื้อปากคีบธรรมดามาตะไบเองให้แหลมก็ย่อมทำได้



อย่างแรก เลือกดอกที่บานแล้ว ฉีกกลีบล่าง3กลีบออก ขออภัยเล็บดำหน่อยปลูกต้นไม้มาทั้งวันครับ แหะๆ จะเห็นว่าฉีกออกแล้วจะพบเกสรตัวผู้ที่กำลังปล่อยละออกเกสร อยู่รายล้อมเกสรเพศเมีย



เอาปากคีบคีบเกสรตัวผู้ออกมาให้หมด แล้วเอามาพักไว้ดังภาพ



เราจะเหลือแต่เกสรเพศเมียโดดๆแบบนี้ ทำให้ผสมได้ง่าย

เด็ดเกสรตัวผู้ของอีกต้น จากดอกโดยตรง หรือที่พักไว้แล้ว เอามาป้ายๆบนเกสรตัวเมีย พยายามมองให้เห็นว่าละอองเกสรถูกป้ายติดจริงๆ

สิ่งที่สำคัญก็คือจะต้องใช้เกสรตัวผู้จากคนละต้น ที่เป็นคนละโคลน หากมาจากอีกต้นที่เป็นหน่อมาจากแม่เดียวกัน ก็จะไม่ติดครับ ยกเว้นในกรณี self-compatibility หรือการที่ไม้บางต้นสามารถผสมตัวเองได้นั่นเอง ซึ่งถ้าเป็นเช่นนั้น ถึงเราจะไม่ผสม มันก็จะติดเองเกือบทุกฝัก

เราควรผสมช่วงเย็น เพื่อไม่ให้ดอกที่ถูกฉีกแห้งเร็วเกินไประหว่างช่วงมีแดดตอนกลางวัน ถ้าผสมติด รังใข่จะบวมๆให้เห็นใน2-3วัน ดังภาพ

และจะพัฒนาไปเป็นฝักในที่สุด

เมื่อฝักแก่จะแตกออกที่ปลาย ขออภัยไม่ได้เก็บภาพไว้ เมื่อปลายฝักเริ่มปริ เราเด็ดมาแกะเอาเมล็ดได้เลยครับ แล้วเก็บไว้ในที่แห้งๆเดือนหนึ่งก่อน ค่อยนำไปเพาะ ส่วนเรื่องการเพาะ จะนำเสนอในตอนต่อไปนะครับ